1.
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ
-
ਨਾਮ:
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ
-
ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ:
ਭਾਈ ਦੇਵਾਰਾਮ
-
ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕਰਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਨਾਮ:
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਜੀ
-
5 ਮੁਕਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭਤੋਂ
ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ ਦੇ ਮੁਕਤੇ
-
ਤੁਸੀ ਸਿੱਖ ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕਰਣ
ਵਾਲੇ 7 ਵੇਂ ਨੰਬਰ ਦੇ
ਸਿੰਘ ਹੋ
-
ਨਿਵਾਸੀ:
ਘੁਮੇਆਣਾ
-
ਕਦੋਂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ:
22 ਦਿਸੰਬਰ 1705
-
ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ:
ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜੀ
-
ਕਿਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜੇ:
ਮੁਗਲਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ
-
ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਦਾ ਸਥਾਨ:
ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜੀ
-
ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ:
25 ਦਿਸੰਬਰ 1705
ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ
ਨੋਟ:
ਕਈ ਇਤਹਾਸਕਾਰ ਇਹ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ 5 ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ 5
ਮੁਕਤਿਆਂ ਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਲੇਕਿਨ ਠੀਕ
ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 5 ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਇਸਲਈ ਇੱਥੇ ਅਸੀਂ ਪਹਿਲੇ ਮੁਕਤੇ ਨੂੰ
ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕਰਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ 7
ਵਾਂ ਨੰਬਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ ਜੀ ਨੇ ਵੀ
22 ਦਿਸੰਬਰ 1705
ਦੇ ਦਿਨ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਤੁਸੀ ਵੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।
ਤੁਸੀ ਘੁਮੇਆਣਾ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ
ਨਾਮ ਭਾਈ ਦੇਵਾਰਾਮ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ
ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ ਹੋ ਗਿਆ।
ਮੁਕਤਾ ਇਸਲਈ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ
ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੰਜ ਮੁਕਤਿਆਂ ਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਪੰਜ ਹੋਰ
ਸਿੱਖ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕਰਣ ਲਈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸੀਸ ਦੇਣ ਲਈ ਉੱਠੇ ਸਨ,
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਪੰਜ ਮੁਕਤਿਆਂ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ
ਪੰਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਇਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪੰਜ
ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਫਿਰ ਪੰਜ
ਮੁਕਤਿਆਂ ਨੇ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕੀਤਾ ਯਾਨੀ ਅਮ੍ਰਤਪਾਨ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ ਸੱਤਵੇਂ ਨੰਬਰ
ਦੇ ਸਿੰਘ ਬਣੇ।
ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ
ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦੁਪਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹੇ।
ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ ਮੁਕਤਾ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ
ਜੀ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।
ਤੁਸੀਂ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ
ਨਿਰਮੋਹਗੜ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਖੂਬ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ।
20 ਦਿਸੰਬਰ
1705 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ
ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜੀਣ-ਮਰਣ ਦੀਆਂ
ਕਸਮਾਂ ਖਾਣ ਵਾਲੇ 39 ਹੋਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਆਪ ਜੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ
40 ਸਿਂਘਾਂ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ 40 ਮੁਕਤੇ ਕਹਿਕੇ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਰਸਾ
ਨਦੀ ਤੇ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਸਾ ਨਦੀ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ ਵਲੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਸ਼੍ਰੀ ਚਮਕੌਰ
ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਪਹੁੰਚੇ ਸਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖ ਥਕੇ ਹੋਏ ਸਨ।
ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਬੁਧੀਚੰਦ ਰਾਵਤ ਦੀ ਗੜੀ
ਵਿੱਚ ਡੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਕਿਸੇ ਚਮਕੌਰ ਨਿਵਾਸੀ ਨੇ ਇਹ
ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੋਪੜ ਜਾਕੇ ਉੱਥੇ ਦੇ ਥਾਣੇਦਾਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਮੁਗਲ ਫੋਜਾਂ ਚਮਕੌਰ ਦੀ
ਗੜੀ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਈਆਂ।
ਮੁਗਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲੱਗਭੱਗ
10 ਲੱਖ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਸੀ।
ਕੁੱਝ ਹੀ ਦੇਰ ਵਿੱਚ ਜਬਰਦਸਤ ਲੜਾਈ
ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।
ਸਿੱਖ ਪੰਜ-ਪੰਜ ਦਾ ਜੱਥਾ ਲੈ ਕੇ ਗੜੀ ਵਿੱਚੋਂ
ਨਿਕਲਦੇ ਅਤੇ ਲੱਖਾਂ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਅਤੇ ਤੱਦ ਤੱਕ ਜੂਝਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸ਼ਹੀਦ
ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ।
ਰਾਤ ਹੋਣ ਤੱਕ 35 ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਭਾਈ ਦੇਵਾ ਸਿੰਘ
ਮੁਕਤਾ ਜੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ।
ਸਾਰੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਚਮਕੌਰ ਦੀ
ਗੜੀ ਵਿੱਚ 25 ਦਿਸੰਬਰ 1705 ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।