21. ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ

• ਨਾਮ: ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ 

• ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਭਾਈ ਰਾਏ ਸਿੰਘ

• ਦਾਦਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਭਾਈ ਮਾਈਦਾਸ

• ਪੜਦਾਦਾ ਦਾ ਨਾਮ: ਸ਼ਹੀਦ ਬੱਲੂ

• ਕਿਸ ਪਰਵਾਰ ਵਲੋਂ ਸੰਬੰਧ: ਪਰਮਾਰ-ਰਾਜਪੂਤ ਖਾਨਦਾਨ

• ਕਦੋਂ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ: ਪਹਿਲੀ ਸਿਤੰਬਰ 1700

• ਕਿੱਥੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ: ਕਿਲਾ ਲੋਹਗੜ ਦੇ ਬਾਹਰ ਚਰਣ ਗੰਗਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ

• ਕਿਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੜੇ: ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਅਜਮੇਰਚੰਦ

ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਸਿਤੰਬਰ 1700 ਦੇ ਦਿਨ ਕਿਲਾ ਲੋਹਗੜ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਚਰਣ ਗੰਗਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਭਾਈ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬੇਟੇ, ਭਾਈ ਮਾਈਦਾਸ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਬੱਲੂ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਸਨ। ਤੁਸੀ ਪਰਮਾਰ-ਰਾਜਪੂਤ ਖਾਨਦਾਨ ਵਲੋਂ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਭਾਈ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਦੋ ਪੁੱਤਾਂ  ਦੇ ਨਾਲ 29 ਦਿਸੰਬਰ 1705 ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ। ਭਾਈ ਰਾਏ ਸਿੰਘ ਦੇ ਇੱਕ ਬੇਟੇ ਭਾਈ ਬਾਘ ਸਿੰਘ ਜੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 31 ਅਗਸਤ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕਿਲਾ ਅਗੰਮਗੜ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਜੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਲੇਰ ਨੌਜਵਾਨ ਸਨ। ਤੁਸੀ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦਾ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਵਿੱਚ ਫੂਰਤੀ ਅਤੇ ਚੁਸਤੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੀ। ਅਗਸਤ 1700  ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਬਿਲਾਸਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਅਜਮੇਰਚੰਦ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਦੀ ਹਾਰ ਉੱਤੇ ਖੀਜ ਕੇ ਉਸਨੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਪਹਿਲੀ ਦਿਸੰਬਰ ਨੂੰ ਚੌਥੇ ਕਿਲੇ ਲੋਹਗੜ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਲੋਹਗੜ ਕਿਲੇ ਦਾ ਦਰਵਾਜਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਜਬੂਤ ਸੀ। ਇਸ ਦਰਵਾਜੇ ਨੂੰ ਤੋਡ਼ਨ ਲਈ ਪਹਾੜੀ ਰਾਜਾਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਵਾ ਕੇ ਮਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਦਰਵਾਜੇ ਦੀ ਤਰਫ ਭੇਜਿਆ। ਇੰਨੀ ਦੇਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਿੱਖ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਕੇ ਹਾਥੀ ਦੀ ਤਰਫ ਚਰਣ ਗੰਗਾ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੀ ਤਰਫ ਵੱਧੇ। ਭਾਈ ਬਚਿਤਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਨਾਗਨੀ ਬਰਛੇ ਨੇ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਤਰਫ ਦੋੜਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਉਦੈ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਅਜਮੇਰਚੰਦ ਦੇ ਮਾਮੇ ਕੇਸਰੀਚੰਦ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਟੇ ਹੋਏ ਸਿਰ ਨੂੰ ਬਰਛੇ ਉੱਤੇ ਟਾਂਗ ਕੇ ਕਿਲਾ ਆਨੰਦਗੜ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਲੈ ਗਿਆ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ, ਭਾਈ ਆਲਿਮ ਸਿੰਘ ਚੌਹਰ ਬਰਦਾਰ ਭਾਈ ਕੁਸ਼ਾਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਕਈ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪਾ ਗਏ।