35. ਭਾਈ ਕਿਸ਼ਨਾ ਜੀ

ਭਾਈ ਕਿਸ਼ਨਾ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਪਾਹੀ ਸਨ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਬਹਾਦੁਰ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ੀਲੇ ਜਵਾਨ ਸਨ। ਰੂਹੀਲਾ (ਹਰਿਗੋਬਿੰਦਪੁਰ) ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਬਹਾਦੂਰੀ  ਦੇ ਖੂਬ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ। ਪਹਿਲਾਂ ਦਿਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨਦਾਸ ਘੈਰੜ ਦੀ ਫੌਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਡਟਕੇ ਲੜੇ। ਇਸਦੇ 6 ਦਿਨ ਬਾਅਦ 3 ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਦਾਸ ਘੈਰੜ ਦਾ ਪੁੱਤ ਜਲੰਧਰ ਵਲੋਂ ਮੁਗਲ ਸੂਬੇਦਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਲੈ ਆਇਆ। ਇਸ ਦਿਨ ਵੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਬਹਾਦੂਰੀ ਦੇ ਖੂਬ ਜੌਹਰ ਦਿਖਾਏ। ਇਸ ਦਿਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਜਟੂ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮਥਰਾ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁਗਲ ਸਿਪਾਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ। ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਬਾਅਦ ਮੁਗਲ ਜਰਨੈਲ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਹਮਲੇ ਲਈ ਉਕਸਾਇਆ। ਇੱਧਰ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਜਨਰੈਲ ਵੀ ਡਟਕੇ ਅੱਗੇ ਆਏ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਨਾਨੂ, ਭਾਈ ਕਲਿਆਣਾ,  ਭਾਈ ਜਗਨਾ, ਭਾਈ ਕਿਸ਼ਨਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਮੌਲਕ (ਮਲੂਕਾ) ਜੀ ਸਨ। ਭਾਈ ਜੱਟੂ, ਭਾਈ ਮਥਰਾ ਅਤੇ ਭਾਈ ਨਾਨੂ ਅਤੇ ਮੌਲਕ "(ਮਲੂਕਾ)" ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭਾਈ "ਕਿਸ਼ਨਾ" ਨੇ ਸਿੱਖ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਬਾਗਡੌਰ ਸੰਭਾਲੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ  ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਰੌਸ਼ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਵੱਡੀ ਤੇਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਤਲਵਾਰ ਚਲਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਕੁੱਝ ਹੀ ਪਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਮੁਗਲ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਮੁੱਖੀ ਨਵੀ ਬਖਸ਼ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਭਾਈ ਕਰੀਮਬਖਸ਼ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਕਈ ਮੁਗਲ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰਿਆ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁੱਝ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਭਾਈ ਕਿਸ਼ਨਾ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੋਟ: ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ  ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕਿਸ਼ਨਾ ਨਾਮ ਦੇ ਦੋ ਸਿੱਖ ਸਨ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਠੀ ਭੱਟ ਵਹੀਆਂ  (ਲੇਖਿਆਂ) ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਿਸ਼ਨ ਦਾ ਜਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਰਤਾਰੁਪਰ ਜਲੰਧਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਹ ਕਿਸ਼ਨਾ ਭਾਈ ਕਉਲੇ (ਕੌਲ ਜੀ) ਦੇ ਪੁੱਤ, ਭਾਈ ਅੰਬੀਏ ਦੇ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਭਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਪੜਪੌਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਚੁਹਾਨ (ਚੌਹਾਨ) ਰਾਜਪੂਤ ਖਾਨਦਾਨ ਵਲੋਂ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੇ ਸਨ।