13. ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ

ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਤਵਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਘਟਨਾ ਵਲੋਂ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸ਼੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ  ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੁਤਰੀ ਬੀਬੀ ਵੀਰੋ ਜੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਸਤ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਖਾਲਸਾ ਨੇ ਵੀ ਮੋਰਚੇ ਸੰਭਾਲ ਲਏ। ਮੁਗਲਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਕਈ ਵੱਲੋਂ ਘੇਰ ਲਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਝਬਾਲ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਾਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀਆਂ ਹੋਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਇਸ ਭਾਗਮਭਾਗ (ਭਾੱਜਦੌੜ) ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਪੁਤਰੀ (ਧੀ), ਜਿਸਦਾ ਕਿ ਵਿਆਹ ਸੀ, ਉਹ ਇਕੱਲੇ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ। ਜਦੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਿਆ ਤਾਂ ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਅਤੇ ਭਾਈ ਬਾਬਕ ਜੀ ਨੇ ਮੁਸਲਮਾਨੀ ਰੂਪ ਧਾਰਣ ਕਰਕੇ ਵੀਵੀ ਵੀਰੋ ਜੀ ਨੂੰ ਢੂੰਢਕੇ ਸੁਰਖਿਅਤ ਲੈ ਕੇ ਆ ਗਏ। ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਜੀ ਨੇ ਬੀਬੀ ਵੀਰੀ ਜੀ ਨੂੰ ਘੋੜੇ ਉੱਤੇ ਬਿਠਾਇਆ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਮਨ ਦੀ ਫੌਜ ਦਾ ਘੇਰਾ ਤੋੜ ਕੇ ਝਬਾਲ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਬੀਬੀ ਵੀਰੋ ਜੀ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਵਾਪਸ ਆਕੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ। ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਨੇ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮੁਗਲ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਗਿਰਾਇਆ। ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਹੱਥਾਂ-ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਹੋਈ। ਮੁਗਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਲੱਗ ਗਏ। ਇਹ ਵੇਖਕੇ ਮੁਗਲ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਕਈ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਬੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੱਥਾਂ ਹੱਥ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸੈਯਦ ਅਤੇ ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਜੀ ਦੋਨਾਂ ਦੀ ਮਾਰੇ ਗਏ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਜੀ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ 13 ਸਿੱਖਾਂ ਜੀ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਲੋਂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨੋਟ: ਭਾਈ ਸਿੰਘਾ ਪੁਰੋਹਤ ਜੀ ਦੇ ਸਪੁੱਤਰ ਭਾਈ ਜਾਤੀ ਮਲਕ ਵੀ ਸ਼੍ਰੀ ਕਰਤਾਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਦਿਲੋਂ ਜਾਨ ਨਾਲ ਲੜੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ  ਕਰਤਾਪੁਰ ਛੱਡਕੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਭਾਈ ਜਾਤੀ ਮਲਕ ਵੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਥੇ ਹੀ ਚਲੇ ਗਏ। ਭਾਈ ਜਾਤੀ ਮਲਕ ਜੀ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣਾ ਸ਼ਰੀਰ ਤਿਆਗਿਆ। ਮਰਣ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤ ਭਾਈ ਦਇਆ ਰਾਮ ਪੁਰੋਹਤ ਦਾ ਹੱਥ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਥੱਮਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਭਾਈ ਦਇਆ ਰਾਮ ਪੁਰੋਹਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਨਜਦੀਕੀ ਸਾਥੀ ਬਣਿਆ ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਗੁਰੂ ਜੀ  ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।