46. ਮੈਂ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸੱਚਾ ਸਿੱਖ ਹਾਂ

ਇਤੀਹਾਸਕਾਰ ਖਾਫੀ ਖਾਨ ਲਿਖਦਾ ਹੈ: ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਚਾ (ਨਿਸ਼ਚੇ) ਦੀ ਅਜਿਹੀ–ਅਜਿਹੀ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣੀਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਬੁੱਧੀ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਪਰ ਜੋ ਕੁੱਝ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਅੱਖੋਂ ਵੇਖਿਆ ਹੈ ਉਹ ਲਿਖਦਾ ਹਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੜਕਾ (ਮੁੰਡਾ) ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਦਾੜੀ ਮੂੰਛ ਹੁਣੇ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਨੇ ਮੌਕਾ ਵੇਖਕੇ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਸਮਰਥਕ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਲੋਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਮੰਤਰੀ ਸਇਇਦ ਅਬਦੁਲ ਵਲੋਂ ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਮੇਰਾ ਪੁੱਤਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਿੱਖ ਲੁੱਟਮਾਰ ਨੂੰ ਆਏ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਫੜ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਲੋਂ ਹੀ ਇਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਬੇਟਾ ਵੀ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਸਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਤਰਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬੇਟੇ ਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਭੇਜਿਆ। ਉਹ ਇਸਤਰੀ ਖਲਾਸੀ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਠੀਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਹੁੰਚੀ ਜਦੋਂ ਜੱਲਾਦ ਖੂਨ ਵਲੋਂ ਭਰੀ ਤਲਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਉਸਦਾ ਕਤਲ ਕਰਣ ਹੀ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਵਲੋਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਝੂਠ ਬੋਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਸ਼ਰੀਰ–ਮਨ ਵਲੋਂ ਗੁਰੂ ਉੱਤੇ ਬਲਿਹਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸਿੱਖ ਹਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਜਲਦੀ ਮੇਰੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਾਓ। ਤਵਾਰੀਖ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਦਿੱਤਾ ਹੈ: ਉਸਦੇ ਲੇਖ ਵਲੋਂ ਗਿਆਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਜਕਰਿਆ ਖਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੋਲ ਅੱਪੜਿਆ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚਲਿਆ ਕਿ ਉਸ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁੰਡਾ ਸਿੱਖ ਬੰਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਆਦਮੀ ਉਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਵੱਲ ਭੇਜੇ ਗਏ। ਈਸ਼ਵਰ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ) ਦਾ ਚਮਤਕਾਰ ਉਹ ਹੁਣੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਆਇਆ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਜਮਦੂਤ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਡੋਲੀ ਹੁਣੇ ਘਰ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਵਿਚਾਰਾ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਸੋਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ। ਵਿਚਾਰੇ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਇਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਅਤੇ ਬਾਰਾਤੀਯਾਂ ਜਾਂ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਨੂੰ ਛੁੜਵਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਣ। ਵਿਧਵਾ ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਨਵੀਂ ਬਹੂ (ਨੂੰਹ) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵਲੋਂ ਨੀਆਂ (ਨੀਯਾਅ) ਦੀ ਗੁਹਾਰ ਕੀਤੀ। ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਂ,  ਸੱਚ ਬੋਲ ਕੇ ਛੁਟਕਾਰਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਇਹ ਕਹਿ ਦੇਵੇ ਕਿ ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਜਬਰਦਸਤੀ ਫੜਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਬੇਟੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਆਪਣਾ ਵੀ ਅੰਤ ਹੈ। ਇਸਲਈ ਉਸਨੇ ਇਹ ਝੁਠੀ ਕਹਾਣੀ ਕਹੀ ਕਿ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਪਿੰਡ ਲੂਟਿਆ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਨਵ ਵਿਵਾਹਿਤ ਪੁੱਤਰ ਵੀ ਲੁੱਟ ਦੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ। ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਹੱਥ–ਪੈਰ ਦੀ ਮਹਿੰਦੀ ਵੀ ਹੁਣੇ ਉਸੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ ਅਤੇ ਗੌਨਾ ਹੁਣੇ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਨੇ ਨਹੀਂ ਖੋਲਿਆ। ਬੁੱਡੀ ਦੇ ਵਿਲਾਪ ਨੇ ਪੱਥਰ ਦਿਲ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਵਲੋਂ ਹੁਕਮ ਲੈ ਹੀ ਲਿਆ ਕਿ ਇਸਦੇ ਪੁੱਤ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਆਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਦਰੋਗਾ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਕੀ ਵੇਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਤਵਾਲੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕਤਾਰ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਇੱਕ–ਇੱਕ ਨੂੰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਨਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਨਹੀ ਮੰਨਦਾ ਤਾਂ ਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਯਾਤਨਾਵਾਂ ਦੇਕੇ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਸਦੇ ਬੇਟੇ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਜੱਲਾਦ ਰਕਤ ਭਰੀ ਤਲਵਾਰ ਲੈ ਕੇ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਬੁੱਡੀ ਤੀਵੀਂ ਨੇ ਇਹ ਆਦੇਸ਼–ਪੱਤਰ ਕੋਤਵਾਲ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਲੈ ਆਇਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਾ ਤੈਨੂੰ ਛੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਮੁੰਡੇ ਨੇ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਵਲੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਂਚੇ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਚੀਖਣ ਲਗਾ– ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਝੂਠ ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਦਿਲੋਜਾਨ ਵਲੋਂ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਸੱਚਾ ਸਿੱਖ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਜਲਦੀ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ–ਭਰਾਵਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਾਓ। ਤਾਰੀਖ–ਏ–ਮੁਹੰਮਦਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਲੇਖਕ ਦਾ ਕਥਨ ਹੈ ਕਿ: ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਦਰਦਭਰੀ ਚੀੱਖਾਂ ਅਤੇ ਅਸ਼ਰੁਪੁਰਣ ਲਿਲਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸੱਮਝਾਉਣਾ–ਬੁਝਾਉਨਾ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ਰਧਾ ਵਲੋਂ ਡਿਗਾ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਉੱਥੇ ਖੜੇ ਸਾਰੇ ਦਰਸ਼ਕਗਣ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਆਸਥਾਵਾਨ ਜਵਾਨ ਨੇ ਕਤਲਗਾਹ ਦੇ ਵੱਲ ਮੁੰਹ ਮੋੜਿਆ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਗਰਦਨ ਜੱਲਾਦ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਝੁੱਕਿਆ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਕ ਪਲ ਵਿੱਚ ਜੱਲਾਦ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਉੱਤੇ ਉੱਠੀ ਅਤੇ ਉਸ ਜਵਾਨ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸਿੱਖ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਦੀ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਜਾ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹੋਇਆ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਤਤਕਾਲੀਨ ਇਤੀਹਾਸਕਾਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ: ਇੱਕ ਕਾਲ ਕੋਠੜੀ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਸਿੱਖ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਭੋਜਨ ਲਈ ਦੋ ਰੋਟਿੰਆ ਰੋਸ਼ਨਦਾਨ ਵਲੋਂ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਵੈਰੀ ਦਾ ਮਤ ਸੀ ਕਿ ਕੈਦੀ ਭੁੱਖੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੋਟੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਉਹ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜ ਮਰਣਗੇ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਝਰੋਖੋਂ ਵਲੋਂ ਵੇਖ ਰਹੇ ਪਹਰੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਵੇਖਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਰੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਚਾਰਾਂ ਕੈਦੀ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਰਜੁਗ ਕੈਦੀ ਖਾ ਲੈਣ। ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਹੁਣ ਕੋਈ ਕਮਜੋਰੀ ਨਹੀਂ, ਅਸੀ ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਹੋਰ ਭੁੱਖੇ ਰਹਿ ਸੱਕਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਬੁਰਜੁਗ ਕੈਦੀ ਕਹਿ ਰਿਹੇ ਸਨ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਮਰਨਾ ਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਰੋਟੀਆਂ ਤੁਸੀ ਖਾ ਲਓ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਸ਼ਾਇਦ ਤੈਨੂੰ ਹੋਰ ਪੰਥ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਹ ਰੋਟੀਆਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਨਹੀ ਖਾਦੀਆਂ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਵੰਡ ਕੇ ਖਾਇਆ ਜਾਵੇ।