30. ਰਾਗੁ ਪ੍ਰਭਾਤੀ

ਸ਼੍ਰੀ ਆਦਿ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਆਖਰੀ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਤੀਵਾਂ (30 ਵਾਂ) ਰਾਗ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਰਾਗੁ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿਰੀ ਰਾਗ ਨੂੰ ਸਭਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਪ੍ਰਕਟਾਵ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਫਰ ਅੰਧਕਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਲੋਂ ਏਕਸੁਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪ੍ਰਭਾਤ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ। ਇਸਦਾ ਗਾਇਨ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰੇ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ  ਜੀ ਦੇ ਅੰਗ 1327 ਵਲੋਂ 1351 ਤੱਕ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਦਰਜ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਰਾਗ ਭੇਦ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਬਿਭਾਸ, ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਦਖਣੀ ਅਤੇ ਬਿਭਾਸ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਵੀ ਅੰਕਿਤ ਹਨ।

ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਨੋਟ :

• 1. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ ਅੰਗ 1327 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1332 ਲਕੀਰ 16 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 2. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ ਅੰਗ 1332 ਲਕੀਰ 18 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1335 ਲਕੀਰ 5 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 3. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ ਅੰਗ 1335 ਲਕੀਰ 6 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1337 ਲਕੀਰ 13 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 4. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਚਉਪਦੇ ਅੰਗ 1337 ਲਕੀਰ 14 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1341 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 5. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 1342 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1346 ਲਕੀਰ 1 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 6. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 1346 ਲਕੀਰ 2 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1347 ਲਕੀਰ 6 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 7. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਸਟਪਦਿਆਂ ਅੰਗ 1347 ਲਕੀਰ 7 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1349 ਲਕੀਰ 6 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹਨ।

• 8. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਭਗਤ ਬੇਣੀ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅੰਗ 1349 ਲਕੀਰ 7 ਵਲੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੰਗ 1351 ਤੱਕ ਦਰਜ ਹੈ।

ਰਾਗ ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਵਿੱਚ ਬਾਣੀ ਸੰਪਾਦਨ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਬਾਣੀਕਾਰ :

ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ

• 1. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ

• 2. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਮਰਦਾਸ ਜੀ

• 3. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਾਮਦਾਸ ਜੀ

• 4. ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ

ਭਗਤ ਸਾਹਿਬਾਨ

• 1. ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ

• 2. ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ 

• 3. ਭਗਤ ਬੈਣੀ ਜੀ