19. ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਹਾਥੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਸੁਟਣਾ

ਡਾਕੂ ਰੂਪੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ, ਈਸ਼ਵਰ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ) ਵਲੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦੇ ਸਨ। ਲੋਧੀ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਪਰ ਉਹ ਜਿਦ ਉੱਤੇ ਕਾਇਮ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੂੰ ਜਦੋਂ ਫਿਰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕਬੀਰ ਜੀ ਤਾਂ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਲੇ ਤਾਂ ਵੀ ਉਸਦੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਪੱਟੀ ਨਹੀਂ ਖੁੱਲੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜਾਓ ਅਤੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਫਿਰ ਵਲੋਂ ਫੜ ਲਿਆਓ। ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਕਬੀਰ ਜੁਲਾਹੇ ਨੂੰ ਨਾ ਮਾਰ ਸਕਿਆ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਬਾਗੀ ਟਿਕਣ ਨਹੀ ਦੇਣਗੇ। ਹਰ ਕੋਈ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਕੋਈ ਕਰਾਮਾਤੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਤਫਾਕ ਵਲੋਂ ਉਹ ਦੋ ਵਾਰ ਬੱਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦਾ ਵਜੀਰ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਕਾਸ਼ੀ ਨਗਰ ਦਾ ਕੋਤਵਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫੌਜੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੋ ਵਾਰ ਚਮਤਕਾਰ ਵੇਖਕੇ ਡਰ ਗਏ ਸਨ, ਉਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਫੜਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਪਰ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਜਿਦ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਫਿਰ ਫੜਕੇ ਲਿਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਰੱਧਾਲੂਵਾਂ ਨੇ ਫੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਵਲੋਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀ ਕੀ ਮੌਤ ਆਈ ਹੈ ਜੋ ਵਾਰ–ਵਾਰ ਫੜਨ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹੋ। ਅਖੀਰ ਆਤਿਆਚਾਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਕੋਈ ਹੱਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਇਸ ਵਾਰ ਇੱਕ ਸ਼ਰਾਬ ਪਿਲਾਏ ਗਏ ਮਸਤ ਹਾਥੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਜੰਜੀਰਾਂ ਬਾਂਧ (ਬੰਨ੍ਹ) ਕੇ ਪਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਨਜਾਰੇ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਪੂਰਾ ਕਾਸ਼ੀ ਨਗਰ ਉਮੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰਾਮ ਨਾਮ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੋਤਵਾਲ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਭਰੋਸਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹਾਥੀ ਜਰੂਰ ਹੀ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ:

ਰਾਗੁ ਗੋਂਡ ਬਾਣੀ ਕਬੀਰ ਜੀਉ ਕੀ ਘਰੁ ੨  ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥

ਭੁਜਾ ਬਾਂਧਿ ਭਿਲਾ ਕਰਿ ਡਾਰਿਓ ॥ ਹਸਤੀ ਕ੍ਰੋਪਿ ਮੂੰਡ ਮਹਿ ਮਾਰਿਓ ॥

ਹਸਤਿ ਭਾਗਿ ਕੈ ਚੀਸਾ ਮਾਰੈ ॥ ਇਆ ਮੂਰਤਿ ਕੈ ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੈ ॥੧॥

ਆਹਿ ਮੇਰੇ ਠਾਕੁਰ ਤੁਮਰਾ ਜੋਰੁ ॥ ਕਾਜੀ ਬਕਿਬੋ ਹਸਤੀ ਤੋਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥

ਰੇ ਮਹਾਵਤ ਤੁਝੁ ਡਾਰਉ ਕਾਟਿ ॥ ਇਸਹਿ ਤੁਰਾਵਹੁ ਘਾਲਹੁ ਸਾਟਿ ॥

ਹਸਤਿ ਨ ਤੋਰੈ ਧਰੈ ਧਿਆਨੁ ॥ ਵਾ ਕੈ ਰਿਦੈ ਬਸੈ ਭਗਵਾਨੁ ॥੨॥

ਕਿਆ ਅਪਰਾਧੁ ਸੰਤ ਹੈ ਕੀਨ੍ਹਾ ॥ ਬਾਂਧਿ ਪੋਟ ਕੁੰਚਰ ਕਉ ਦੀਨ੍ਹਾ ॥

ਕੁੰਚਰੁ ਪੋਟ ਲੈ ਲੈ ਨਮਸਕਾਰੈ ॥ ਬੂਝੀ ਨਹੀ ਕਾਜੀ ਅੰਧਿਆਰੈ ॥੩॥

ਤੀਨਿ ਬਾਰ ਪਤੀਆ ਭਰਿ ਲੀਨਾ ॥ ਮਨ ਕਠੋਰੁ ਅਜਹੂ ਨ ਪਤੀਨਾ ॥

ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਹਮਰਾ ਗੋਬਿੰਦੁ ॥ ਚਉਥੇ ਪਦ ਮਹਿ ਜਨ ਕੀ ਜਿੰਦੁ ॥੪॥੧॥੪॥  ਅੰਗ 870

ਮਤਲੱਬ– ਹੱਥ–ਪੈਰ ਬਾਂਧ ਕੇ ਜਦੋਂ ਹਾਥੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਹਾਥੀ ਚੀਖਾਂ ਮਾਰਦਾ ਹੋਇਆ ਭੱਜਦਾ ਹੋਇਆ ਮੇਰੀ ਤਰਫ ਆਇਆ। ਉਸਦੀ ਚੀਖਾਂ ਉੱਚੀਆਂ ਸਨ। ਹਾਥੀ ਦਾ ਆਣਾ ਵੇਖਕੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ– ਹੇ ਈਸ਼ਵਰ ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੀ ਮੂਰਤੀ ਉੱਤੇ ਬਲਿਹਾਰੀ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ। ਭਾਵ ਇਹ ਕਿ ਹਾਥੀ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਤੱਖ ਈਸ਼ਵਰ ਹੀ ਮੂਰਤੀਮਾਨ ਹੋ ਕੇ ਆਏ ਹਨ। ਵਾਹ ਮੇਰੇ ਮਾਲਿਕ ! ਤੁਹਾਡਾ ਜ਼ੋਰ ਕਿੰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਚੀਜ ਭਗਤ ਨੂੰ ਡਰਾਣ ਲਈ ਕਹਰ ਦੇ ਨਾਲ ਆ ਰਹੇ ਹੋ। ਵੇਖੋ ਕਾਜੀ ਕਿੰਨਾ ਕਰੋਧਵਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਗ਼ੁੱਸੇ ਵਲੋਂ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵੱਧਾੳ। ਪਰ ਹਾਥੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਕੋਲ ਆਕੇ ਮੱਧਮ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਈਸ਼ਵਰ ਦਾ ਅੰਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਕਬੀਰ ਜਿਵੇਂ ਭਗਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਸੰਤ ਦਾ ਕੀ ਕਸੂਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਈਸ਼ਵਰ ਦੀ ਲੀਲਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਉਸਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਆਦਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਥੀ ਨੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਪੈਰ ਕਬੀਰ ਜੀ ਉੱਤੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਇਹ ਵੇਖਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਤਾਲੀਆਂ ਮਾਰੀਂਆਂ ਅਤੇ ਈਸਵਰ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਕੌਤਕ ਵੇਖਕੇ ਵੀ ਕਾਜੀ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਮਹਾਵਤ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿੰਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਮਹਾਵਤ ਮਾਰੋ, ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵੱਧਾੳ। ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਮਹਾਵਤ ਨੇ ਕੁੰਡਾ ਮਾਰਕੇ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਦਵੇ ਪਰ ਹਾਥੀ ਤਾਂ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਅੱਗੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਦੋ ਤਿੰਨ ਕੁੰਡੇ ਮਾਰੇ ਤਾਂ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਉਹ ਪਾਗਲ ਹੋਕੇ ਜੋਸ਼ ਵਲੋਂ ਖਹਿੜੇ (ਪਿੱਛੇ) ਮੁੜ ਗਿਆ ਜਿਧਰ ਕਾਜੀ, ਮੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਫੌਜੀ ਸਨ ਉੱਥੇ ਜਾਕੇ ਉਸਨੇ 3–4 ਕਾਜੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੇ, ਫੌਜੀ ਕੁਚਲ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਮਹਾਵਤ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਸੁਟ ਕੇ ਜੰਗਲ ਦੇ ਵੱਲ ਭਾੱਜ ਗਿਆ। ਸਬਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਭਗਤੀ ਸ਼ਕਤੀ ਜ਼ਾਹਰ ਹੋਈ ਹੈ। ਫੌਜੀ ਘਬਰਾਏ ਹੋਏ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਸੁਣਾਈ। ਉਹ ਵੀ ਡਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਬਰਾ ਗਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਲਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਹਾਥੀ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਆਤਮਾ ਉਸਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਤਰਫ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਖਿਆਲ ਵਲੋਂ ਉਸਦਾ ਸ਼ਰੀਰ ਕੰਬਣ ਲਗਾ। ਉਸਨੇ ਜਲਦੀ ਵਲੋਂ ਘਬਰਾਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ:  ਜਲਦੀ ਕਰੋ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਲੈ ਕੇ ਆਓ ! ਉਹ ਪੂਰੀ ਗੱਲ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਿਲੋਂ ਕ੍ਰੋਧ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸੋਚਣ ਲਗਾ ਕਿ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਉਸਤੋਂ ਗਲਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਇੱਕ ਕਰਾਮਾਤੀ ਅਤੇ ਖੁਦਾ ਦੀ ਦਰਗਹ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਹੋਇਆ ਫਕੀਰ ਹੈ ਜੇਕਰ ਸਚਮੁੱਚ ਹੀ ਉਸਨੇ ਸਰਾਪ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ? ਇਸ ਖਿਆਲ ਨੇ ਉਸਦੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਚਕਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਗੰਗਾ ਕੰਡੇ ਉੱਤੇ ਸਮਾਧੀ ਲਗਾਕੇ ਬੈਠੇ ਸਨ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਫੌਜੀ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਘਬਰਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਅਤੇ ਹੱਥ ਜੋੜ ਕੇ ਬੈਠ ਗਏ ਪਰ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਲੋਂ ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਹਿਣ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਅੱਖਾਂ ਖੋਲੀਆਂ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਵਲੋਂ ਪੁੱਛਿਆ: ਕਹੋ ਰਾਮ ਜਨੋਂ ! ਕੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ  ? ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮਹਾਰਾਜ ! ਤੁਸੀ ਤਾਂ ਅਰੰਤਯਾਮੀ ਹੋ, ਤੁਸੀਂ ਸਭ ਜਾਣ ਲਿਆ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ:  ਸੈਨਿਕੋ ! ਹੁਣ ਕਿਹੜੀ ਸੱਜਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ  ? ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਮਹਾਰਾਜ ! ਸੱਜਾ ਨਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਫੀ ਮੰਗਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਮਾਫੀ ਮੰਗਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਭੁੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਉਹ ਤੁਹਾਡਾ ਆਦਰ ਕਰਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਬੀਰ ਜੀ: ਭਗਤੋਂ ! ਅਸੀ ਸਾਧੂਵਾਂ ਦਾ ਆਦਰ ਕੌਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਰਾਮ ਦੀ ਲੀਲਾ ਹੈ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਜਦੋਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਵੇਖਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੜਾਅ ਛੋਹ ਕਰਣਾ ਚਾਹੇ ਤਾਂ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਫੜਕੇ ਰੋਕ ਲਿਆ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨਿਹਾਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਿਹਾ: ਮਹਾਰਾਜ ਜੀ ! ਕਾਜੀ ਅਤੇ ਮੁੱਲਾਵਾਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਇੰਜ ਹੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਤੁਸੀ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵਲੀ ਹੋ। ਖੁਦਾ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਹੈ। ਇਸ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਮਾਫ ਕਰੋ। ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਉਪਦੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੀ ਪ੍ਰਜਾ ਵਲੋਂ ਅੱਛਾ ਸਲੂਕ ਕਰੇ। ਇਸ ਤਿੰਨ ਭਿਆਨਕ ਸਜਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਬੱਚ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਤਾਂ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਕਾਸ਼ੀ ਨਗਰੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸ਼ੋਭਾ ਹੋਈ ਮਾਤਾ ਲੋਈ ਅਤੇ ਪੁੱਤ ਕਮਾਲਾ ਜੀ ਵੀ ਵੇਖ ਸੁਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਨਮ–ਜਨਮ ਦੀ ਭੁਖ ਮਿਟ ਗਈ। ਉਹ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਰਾਮ ਨਾਮ ਰੂਪੀ ਜਹਾਜ ਦੇ ਮਲਾਹ ਬੰਣ ਗਏ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਰ ਕਰਕੇ ਭਵਸਾਗਰ ਵਲੋਂ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।