22. ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅੰਗ 695 ਉੱਤੇ ਰਾਗ ਧਨਾਸਰੀ ਵਿੱਚ ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਅੰਕਿਤ ਹੈ। ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਜਨਮ ਸਾਲ 1390 ਈਸਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਖੀਰ ਸਮਾਂ 1440 ਈਸਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀ ਬਿਦਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਨਾਈ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੰਤ ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰ ਜੀ ਦੇ ਪਰਮ ਸੇਵਕ ਸਨ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ "ਪਰੋਪਕਾਰੀ ਸੁਭਾਅ" ਅਤੇ "ਪ੍ਰਭੂ ਦੇ ਪਿਆਰੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ" ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹਰਮਨ–ਪਿਆਰਤਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਖੂਬਸੂਰਤ ਚਿਤਰਣ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਦੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਰੂਪਮਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਦੇ ਰੱਸਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾਤੀ ਜਾਂ ਜਨਮ ਦਾ ਕੋਈ ਮਤਲੱਬ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਪਾਤਰ ਹੋਣ ਲਈ ਸਮਰਪਣ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੁਣ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜੁਨ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਦਾ ਮਹਾਂ ਵਾਕ ਹੈ:

ਜੈਦੇਵ ਤਿਆਗਿਓ ਅਹਮੇਵ ॥

ਨਾਈ ਉਧਰਿਓ ਸੈਨੁ ਸੇਵ ॥ ਅੰਗ 1192

ਸੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਜਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਆਪ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਕਰਣ ਲਈ ਜੁਗਾਂ–ਜੁਗਾਂ ਵਲੋਂ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਵੀ ਹੈ। ਭਗਤ ਸੈਣ ਜੀ ਦਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ:

ਧੂਪ ਦੀਪ ਘ੍ਰਿਤ ਸਾਜਿ ਆਰਤੀ ॥

ਵਾਰਨੇ ਜਾਉ ਕਮਲਾ ਪਾਤੀ ॥

ਮੰਗਲਾ ਹਰਿ ਮੰਗਲਾ ॥

ਨਿਤ ਮੰਗਲੁ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਰਾਇ ਕੋ ॥ਰਹਾਉ॥

ਊਤਮੁ ਦੀਅਰਾ ਨਿਰਮਲ ਬਾਤੀ ॥

ਤੁਹੀ ਨਿਰੰਜਨੁ ਕਮਲਾ ਪਾਤੀ ॥

ਰਾਮਾ ਭਗਤਿ ਰਾਮਾਨੰਦੁ ਜਾਨੈ ॥

ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਨੰਦੁ ਬਖਾਨੈ ॥

ਮਦਨ ਮੂਰਤਿ ਭੈ ਤਾਰਿ ਗੋਬਿੰਦੇ ॥

ਸੈਨੁ ਭਣੈ ਭਜੁ ਪਰਮਾਨੰਦੇ ॥   ਅੰਗ 695