11. ਗਿਆ ਜੀ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਸਥਾਨ (ਭੀਮ ਉਡਯਾਰ, ਗੁਜਰਾਤ)

ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਆਬੂ ਨਗਰ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸਥਾਨ ਕਰਕੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਭੀਮ ਉਡਯਾਰ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਗਿਆ ਜੀ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਜਨੀਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੁਦੇਵ ਨੇ ਉੱਥੇ ਆਪਣਾ ਡੇਰਾ ਨਰਾਇਣ ਸਰੋਵਰ ਦੇ ਕੰਡੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਤੀਰਥ ਮੁਸਾਫਰਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਪਿੱਤਰਾਂ ਲਈ ਪਿੰਡਦਾਨ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਪੂਜਾ ਦੱਸਣ ਦਾ ਪਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਗੁਰੁਦੇਵ ਨੇ ਭਾਈ ਮਰਦਾਨਾ ਨੂੰ ਕੀਰਤਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਅਤੇ ਆਪ ਸ਼ਬਦ ਉਚਾਰਣ ਕਰਣ ਲੱਗੇ:

ਸੁਰਤੀ ਸੁਰਤਿ ਰਲਾਈਐ ਏਤੁ ॥

ਤਨੁ ਕਰਿ ਤੁਲਹਾ ਲੰਘਹਿ ਜੇਤੁ ॥

ਅੰਤਰਿ ਭਾਹਿ ਤਿਸੈ ਤੂ ਰਖੁ ॥

ਅਹਿਨਿਸਿ ਦੀਵਾ ਬਲੈ ॥

ਐਸਾ ਦੀਵਾ ਨੀਰਿ ਤਰਾਇ ॥

ਜਿਤੁ ਦੀਵੈ ਸਭ ਸੋਝੀ ਪਾਇ ॥   ਰਾਗ ਰਾਮਕਲੀ, ਅੰਗ 878

ਅਰਥ– (ਪਾਣੀ ਦੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਦੇਣ ਮਾਤਰ ਵਲੋਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ? ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਮਨੁੱਖ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਰੂਪੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਿਨ੍ਹੇ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਗਿਆਨ ਹੋ ਜਾਵੇ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕਰਮ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਨ, ਉਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਕਰਮ–ਕਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪੈਕੇ ਜੀਵਨ ਜੀਣ ਦੀ ਢੰਗ ਸਿੱਖਣ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰੇਗਾ। ਅਰਥਾਤ ਉਹ ਆਪਣੀ ਸੁਰਤ ਪ੍ਰਭੂ ਚਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕਾਗਰ ਕਰੇਗਾ ਜਿਸ ਵਲੋਂ ਸ਼ਰੀਰ ਵੀ ਪਵਿਤਰ ਹੋਕੇ ਸਵੀਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਮਤਲੱਬ ਸੁਣਕੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ।)